Αντίο στις ενεργειακές ιδιωτικοποιήσεις, έρχονται διακρατικές συνεργασίες και… ομόλογα έργου

Διακρατικές συνεργασίες αλλά και… έκδοση ομολόγων αντί για ιδιωτικοποιήσεις συγκαταλέγονται στα εργαλεία του νέου μοντέλου αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, με εφαρμογή και στην ενέργεια, σύμφωνα τουλάχιστον με τα όσα επεξεργάζονται στελέχη του υπ. Οικονομικών.

Μπορεί το χθεσινό “δεν παραχωρούμε, ούτε ξεπουλάμε τα δίκτυα και τις υποδομές” του Πρωθυπουργού από τη Βουλή, να έβαλε με τον πιο επίσημο τρόπο τέλος στις ενεργειακές ιδιωτικοποιήσεις, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι ΔΕΗ, ΑΔΜΗΕ και ΕΛΠΕ θα αναπτυχθούν χωρίς πρόσβαση σε ιδιωτικά κεφάλαια.

Σύμφωνα τουλάχιστον με τα όσα έχει στο μυαλό του το οικονομικό επιτελείο, η λειτουργία του νέου “Ταμείου Εθνικού Πλούτου και Κοινωνικής Ασφάλισης”, όπως αποκάλεσε τη μετεξέλιξη του ΤΑΙΠΕΔ ο κ. Τσίπρας, θα στηρίζεται στη φιλοσοφία “κρατικές επενδύσεις αλλά και με ιδιωτικά κεφάλαια”.

Το Δημόσιο δεν θα χάνει τον έλεγχο των υποδομών, απλώς θα εκμεταλλεύεται τα ιδιωτικά κεφάλαια, εκδίδοντας ομόλογα και προσφέροντας στους επενδυτές μια απόδοση αρκετά ελκυστική, προκειμένου να τα αγοράσουν.

Εννοείται ότι το μοντέλο έρχεται σε ευθεία ρήξη με τα όσα είχαν υιοθετηθεί μέχρι σήμερα στο σκέλος αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, ότι δεν βρίσκει σύμφωνους τους δανειστές, και ότι εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο διαπραγμάτευσης της κυβέρνησης, χωρίς να μπορεί κανείς να προδικάσει την κατάληξη.

Αλλά σε κάθε περίπτωση, για την αξιοποίηση στρατηγικού χαρακτήρα επιχειρήσεων, όπως της ενέργειας (π.χ. ΑΔΜΗΕ, ΔΕΗ), οι εισηγήσεις που δέχεται η ηγεσία του υπ. Οικονομικών μιλούν για το ενδεχόμενο, όταν οι συνθήκες στις ξένες αγορές το επιτρέψουν, να εκδοθούν εταιρικά ομόλογα ή ομόλογα έργου ("project bonds"), πρακτική ιδιαίτερα διαδεδομένη στο εξωτερικό.

Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων

Έμφαση φέρεται να δίνεται ειδικά στα "project bonds" που εκδίδουν συνήθως οι εταιρείες εκείνες που θέλουν να ξεκινήσουν την κατασκευή μεγάλων έργων, συνήθως σε υποδομές και ενέργεια, έχοντας τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), ο ρόλος της οποίας είναι να παρέχει πιστωτική ενίσχυση, είτε δάνειο είτε διευκόλυνση της εγκατάστασης στην εταιρεία.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, προνομιακό επενδυτικό τοπίο για τη χρήση τέτοιων εργαλείων στην Ελλάδα εκτιμάται ότι δημιουργούν τα έργα 2,5 δισ. ευρώ του ΑΔΜΗΕ για νέα ενεργειακά δίκτυα όπως η υποβρύχια διασύνδεση των Κυκλάδων.

Σε αυτή την περίπτωση και προκειμένου ο ΑΔΜΗΕ να προχωρήσει σε μια τόσο μεγάλη επένδυση, ένα ποσοστό του θα μπορούσε να εισφερθεί στο νέο Ταμείο, με την παράλληλη έκδοση ομολόγου που θα αντικατοπτρίζει την αξία του. Αυτό το ομόλογο θα λειτουργεί ουσιαστικά σαν τις μετοχές, δίνοντας ένα ελκυστικό τοκομερίδιο κάθε χρόνο στους επενδυτές. Οσο περισσότεροι το αγοράσουν τόσο περισσότερα κεφάλαια θα έχει το Ταμείο για να χρηματοδοτήσει επενδύσεις, κρατώντας παράλληλα και τον δημόσιο έλεγχο.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Ισπανίας, από όπου και ξεκίνησαν το 2013 τα πρώτα "project bonds" και χρησιμοποιήθηκαν για επενδύσεις ύψους 4 δισ. ευρώ στην κατασκευή υπόγειου σταθμού αποθήκευσης φυσικού αερίου στην Καταλωνία. Συνολικά μέχρι σήμερα 10 έργα ενέργειας και μεταφορών, σε 6 κράτη-μέλη της ΕΕ (Ισπανία, Γερμανία, Βρετανία, Βέλγιο, Ιταλία, Σλοβακία) έχουν επιλεγεί από την ΕΤΕπ για την έκδοση ομολόγων έργου.

Διακρατικές συμφωνίες

Μια άλλη πτυχή της νέας κυβερνητικής πολιτικής στην ενέργεια θα είναι οι διακρατικές συμφωνίες. “Η κυβέρνηση θα παράσχει κίνητρα για ξένες επενδύσεις και διακρατικές συμφωνίες, για αναπτυξιακές κοινοπραξίες με τη συμμετοχή του Ελληνικού Δημοσίου, στα πλαίσια των ευρωπαϊκών κανόνων”, είπε χθες ο κ. Τσίπρας. 

Αλλά και ο ίδιος ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Ενέργειας και Περιβάλλοντος Π. Λαφαζάνης έχει μιλήσει για επέκταση των διακρατικών συμφωνιών, φωτογραφίζοντας δύο τουλάχιστον χώρες, το Αζερμπαϊτζάν και τη Ρωσία. Ερώτημα ωστόσο αποτελεί η στάση που θα τηρήσει σε μια τέτοια περίπτωση η Ευρωπαϊκή Ένωση. Διακρατικές συμφωνίες χωρίς να έχει προηγηθεί κάποιος διεθνής διαγωνισμός δεν επιτρέπονται σύμφωνα με το κοινοτικό δίκαιο επί ευρωπαϊκού εδάφους.

Νέο μοντέλο στους υδρογονάνθρακες

Αποκρυπτογραφώντας μια- μία τις δηλώσεις του Πρωθυπουργού, ξεδιαλύνει κάπως το τοπίο και γύρω από τους υδρογονάνθρακες, κάτι που φυσικά θα γίνει ακόμη πιο ξεκάθαρο όταν ακούσουμε σήμερα τις προγραμματικές δηλώσεις του κ. Λαφαζάνη. 

“Δεν ξεπουλάμε το φυσικό και ορυκτό μας πλούτο. 

Διότι άλλο η αξιοποίηση του εθνικού κεφαλαίου και της περιουσίας της δημόσιας περιουσίας, και άλλο το ξεπούλημα”, είπε χθες ο κ. Τσίπρας. Εξαγγελία που δείχνει προς την κατεύθυνση των όσων είχε δηλώσει προ εβδομάδας και ο κ. Λαφαζάνης σχετικά με επικείμενες αλλαγές στο καθεστώς έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογοναθράκων για το μεγάλο γύρο παραχωρήσεων σε Ιόνιο και νοτίως της Κρήτης. 

Ειδικότερα εξετάζεται να αντικατασταθεί το σημερινό μοντέλο της μακροχρόνιας παραχώρησης κοιτασμάτων σε κοινοπραξίες όπου το κράτος εισπράττει ένα σταθερό έσοδο, από ένα άλλο, όπου το κράτος θα συμμετέχει με δική του εταιρεία στις κοινοπραξίες που ερευνούν και εκμεταλλεύονται τα κοιτάσματα.

Είναι πάντως σαφές ότι τα όποια έσοδα από υδρογονάνθρακες θα κατευθύνονται στο “Ταμείο Εθνικού Πλούτου και Κοινωνικής Ασφάλισης” που θα έχει ως πρότυπο το Κρατικό Συνταξιοδοτικό Ταμείο της Νορβηγίας, στο οποίο εισφέρονται μεταξύ άλλων πόροι από πετρέλαιο με σκοπό την κάλυψη αναγκών του Ασφαλιστικού. Αλλά επειδή προς το παρόν έσοδα από πετρέλαια δεν υπάρχουν, στο νέο φορέα εξετάζεται να εισφερθούν μερικά από τα πιο εμπορεύσιμα ακίνητα του Δημοσίου, καθώς και μετοχές κρατικών επιχειρήσεων.